MOJA TWORCZOŚĆ: Helmowy Jar

Mało która filmowa bitwa zrobiła na mnie takie wrażenie, jak starcie o Helmowy Jar w "Dwóch wieżach" (a w sumie to może żadna). Swego czasu natchnęła mnie do napisania bitewnego poematu, którym się dziś z wami podzielę. Bierzcie się do czytania! Pamiętajcie tylko, że stworzyłem to dziełko prawie dwadzieścia lat temu, będąc jeszcze licealistą, więc nie spodziewajcie się tu drugiego Homera.

Helmowy Jar

Hej, ludu, do boju! Wróg już ku nam bieży!

Dziesiątka tysięcy orkowych żołnierzy!

Łby mają straszliwe i niemodne hełmy.

Pewnie będą chcieli obić nam dziś gęby.

Już ich ryki słychać z tej i z tamtej strony.

Wszyscy już gotowi. Ludu, do obrony!

DYSONANS POZNAWCZY: Przemoc w bajkach dla dzieci - czy rzeczywiście kiedyś było lepiej?

Jakoś tak jest, że wszyscy powszechnie uważają, że bajki dla dzieci są coraz gorsze, pełno w nich teraz przemocy. Kiedyś to były bajki, panie! One czegoś uczyły! I nie było w nich przemocy! Teraz to się tylko leją po mordach i zabijają w tych filmach i książkach dla dzieciaków!

No naprawdę, z kim by się nie gadało, zawsze wychodzi na to, że kiedyś filmy i książki przeznaczone dla młodszych odbiorców były łagodne, a w tych dzisiejszych to serwuje się dzieciom jakąś hardkorową przemoc.

Tymczasem zamiast powtarzać obiegową opinię jak papuga, wystarczy otworzyć oczy i przyjrzeć się, jak naprawdę wygląda dzisiejsza twórczość dla dzieci i jak wyglądała ona kiedyś. Jeśli to zrobicie, od razu stanie się dla was jasne, że ta obiegowa opinia, jakoby w bajkach było coraz więcej przemocy, jest wierutną bzdurą. Jest dokładnie na odwrót – twórczość dla dzieci staje się coraz łagodniejsza i bardziej ugrzeczniona.

DYSONANS POZNAWCZY: 40-tka kiedyś a dzisiaj

Inny dysonans poznawczy, jaki mam, dotyczy długości życia i szybkości starzenia w przeszłości. Wszędzie wokół można się dowiedzieć, jak to niby kiedyś ludzie krótko żyli. Że jak miałeś trzydziestkę, to już nic tylko trumnę zamawiać.

Siedzę i myślę: skąd wy, ludzie, bierzecie te dane? A ponieważ zawsze sporo czytałem, to nigdy mi się one nie zgadzały z tym, co ludzie dawnych wieków zamieszczali w swojej literaturze.

W Księdze Psalmów (głęboka starożytność!) napisane jest coś takiego: „Czas naszych dni - to lat siedemdziesiąt lub, gdy jesteśmy mocni, osiemdziesiąt”. Siedemdziesiąt-osiemdziesiąt lat? No patrzcie, czyli wychodzi, że w starożytności długość życia była taka jak obecnie.

W średniowieczu oczywiście średnia długość życia rzeczywiście mogła być niższa niż dzisiaj, ale trzeba pamiętać o wysokiej śmiertelności wśród dzieci oraz o licznych zarazach - te czynniki zaniżają średnią. Nie daje więc ona rzeczywistego obrazu, ile człowiek żył, jeżeli udało mu się przeżyć dzieciństwo i nie padł ofiarą żadnej plagi. Można jednak wysnuć wniosek, że śmierć z tak zwanych przyczyn naturalnych następuje w podobnym wieku niezależnie od epoki.

DYSONANS POZNAWCZY: Silne kobiece bohaterki

Chcę tu się zająć pewnymi przypadkami, kiedy to dzieła kultury powodują u mnie poznawczy dysonans. Otóż czasem mam tak, że kiedy czytam książki lub oglądam filmy, to wyłania się z nich obraz całkiem inny od panujących powszechnie opinii, szczególnie tych dotyczących „dawnych czasów”. I teraz są dwie możliwości: albo obiegowe opinie są błędne, albo to dzieła kultury zakłamują rzeczywistość i dają nieprawdziwe wyobrażenie na to, jak to kiedyś wyglądało. Jednak nawet jeśli książki czy filmy nie przedstawiają prawdziwego obrazu świata (a wiemy przecież, że nie przedstawiają), to dają nam wgląd w umysł swoich twórców, a tym samym pewien pogląd na mentalność epoki. Chyba że uznamy, iż artyści z reguły są wyjątkami, które idą pod prąd owej mentalności.

A teraz, ponieważ całkiem możliwe, że to, co napisałem wyżej, to bełkot, i nadal nie wiecie, o czym mówię, przez następne tygodnie będzie tu krótki przegląd sfer, w których występuje taki dysonans.